Περιεχόμενο και επιμέλεια της Άννη Μαρκιτάνη, Διευθύντρια του Milano Design Film Festival Greece–Athens, Συνέταιρος του MDFF για Ελλάδα & Κύπρο
Το ακόλουθο άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά το 2019, στα πλαίσια του καταλόγου της 7ης έκδοσης του MDFF. Η ταινία μικρού μήκους “Changing Perspectives. The Evolution of IvanpahSolar” σε επιλογή και επιμέλεια της ‘Αννης Μαρκιτάνη, προβλήθηκε ως Ιταλική Πρεμιέρα.
«Με συναρπάζει η οπτική ενέργεια και η ένταση που δημιουργείται στα σημεία που διασταυρώνεται η φύση με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Μόνο εμείς, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα είδη, αλλάζουμε και χρησιμοποιούμε συνειδητά το περιβάλλον για τις φαινομενικές ανάγκες μας ή για την απόλαυσή μας. Μερικές φορές λαμβάνουμε υπόψη τις μελλοντικές συνέπειες των πράξεών μας. Πιο συχνά, όμως, εστιάζουμε μυωπικά στη βραχυπρόθεσμη χρησιμότητα της χρήσης των γαιών και των φυσικών πόρων. Βρισκόμαστε τώρα σε ένα κρίσιμο στάδιο σε σχέση με την εξέλιξη του είδους μας. Το πώς επιλέγουμε να ζήσουμε στη Γη τις επόμενες δεκαετίες, με τη ραγδαία αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού και την επέκταση των καταναλωτικών προτύπων, μπορεί να καθορίσει όχι μόνο τις προοπτικές μας για επιβίωση αλλά και την οριστική βιωσιμότητα του παγκόσμιου οικοσυστήματος»._Jamey Stillings
Η ετυμολογία για το έργο του Jamey Stilling βρίσκεται σε μια σειρά εξαιρετικών πρότζεκτ—ντοκιμαντέρ, εμπορικά, εικαστικά—όλα παραδείγματα ενός εκλεπτυσμένου τρόπου για να τραβήξει την προσοχή. Μέσω του φωτογραφικού του λόγου, παρακινεί τη δημόσια συνείδηση να στραφεί προς βασικές πτυχές της αστικής και φυσικής πραγματικότητάς μας. Ο Stillings βασίζεται στο αισθητικό του ενδιαφέρον για το τροποποιημένο από τον άνθρωπο τοπίο και τις ανησυχίες του για την περιβαλλοντική αειφορία για να αναφερθεί σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα, βασικούς πυλώνες στο έργο του.
Η σειρά έργων του Changing Perspectives. The Evolution of Ivanpah Solar έχει δημοσιευτεί ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου και των The New York Times Magazine, National Geographic, Le Monde, Neue Energie, New Scientist, Newsweek Japan, Der Spiegel, Du Magazin, Time Magazine και Wired, ενώ έχει παρουσιαστεί σε εκθέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες (η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών απέκτησε ένα πορτφόλιο του συγκεκριμένου έργου για το ιστορικό της αρχείο), καθώς και στην Αγγλία, την Αργεντινή, την Αυστραλία, την Ιαπωνία, τον Καναδά, την Κίνα, την Κολομβία, το Μεξικό, την Ολλανδία και τη Ρωσία.
Σε αυτό το φωτογραφικό ταξίδι, ο Stillings καταγράφει ποιητικά τη διαδικασία της προετοιμασίας και της κατασκευής του μεγαλύτερου ηλιοθερμικού σταθμού συγκέντρωσης και παραγωγής ενέργειας, που βρίσκεται στην έρημο Μοχάβε στην Καλιφόρνια: το Ivanpah Solar—ένα σημερινό «Φράγμα Χούβερ».
© Jamey Stillings, All Rights Reserved, 27 October 2012, Aerial view north of Ivanpah Units 1, 2, and 3 at sunrise
Μία σύντομη πτήση που πραγματοποιήθηκε το 2010 πάνω από την περιοχή όπου θα κατασκευαζόταν το Ivanpah Solar και πριν ξεκινήσει η τεραστίων διαστάσεων κατασκευή του αποτέλεσε την απαρχή μιας τετραετούς εξερεύνησης για νέες προοπτικές και αντιφάσεις στο εσωτερικό του περιβαλλοντικού κινήματος, στις τοπικές κοινωνίες, τη βιομηχανία ρεύματος, καθώς και στο ευρύ κοινό.
Η ταινία είναι μια εναέρια και επίγεια μελέτη που ανοίγει με μια εντυπωσιακή άποψη του άνυδρου τοπίου της ερήμου και, στη συνέχεια, μάς οδηγεί μέσα από τους εμφανιζόμενους γεωμετρικούς σχηματισμούς των περιφράξεων, των δρόμων εξυπηρέτησης και του μετακινούμενου χώματος, καθώς μεταμορφώνουν σιγά σιγά τους οργανικούς σχηματισμούς της διαβρωμένης επιφάνειας και τη βλάστηση της ερήμου. Σταδιακά, αναδύονται οι δομές ενός ηλιοθερμικού σταθμού παραγωγής ενέργειας. Τρεις πυλώνες ύψους 140 μέτρων ορθώνονται από το έδαφος της ερήμου, οι οποίοι περικλείονται από 173.500 μεγάλους ηλιοστάτες (347.000 γιγαντιαίοι καθρέφτες), που ονομάζονται επίσης «τα ηλιακά σκληρά εργαζόμενα άλογα της ερήμου». Ο Ivanpah Solar είναι ένας ηλιακός θερμοηλεκτρικός σταθμός που συγκεντρώνει 392MW, ηλεκτρική ενέργεια αρκετή για 140.000 νοικοκυριά. Στις αρχές του 2014, ο σταθμός άρχισε να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια στο ηλεκτρικό δίκτυο της Καλιφόρνια.
© Jamey Stillings, All Rights Reserved, 21 March 2013, A hill formation rises above the alluvial slope at the eastern boundaries of Units 2 and 3 with heliostat installation complete
Το πρότζεκτ διαπραγματεύεται τόσο την υπόσχεση όσο και την πρόκληση που αντιμετωπίζουμε για την οικοδόμηση ενός αειφόρου πολιτισμού τόσο για εμάς όσο και για τις μελλοντικές γενιές. Ενθαρρύνει έναν πιο οικοδομητικό διάλογο σχετικά με τη σωματική και συναισθηματική μας ικανότητα να προσαρμοστούμε από μια κοινωνία που βασίζεται συλλήβδην στα ορυκτά καύσιμα—άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο—προς μια κοινωνία με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Οι υφές, οι γραμμές, οι λεπτομέρειες, τα σχήματα και το φως, στις στοχαστικές και ασυνήθιστα διαυγείς ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Stillings, γίνονται οι διερευνητικοί παράγοντες στο σύνολο της φωτογραφικής αυτής μαρτυρίας. Η φαινομενικά αποσπασματική οπτική γωνία των φωτογραφιών παρέχει μια αλληγορική και εμπεριστατωμένη αναπαράσταση του εύρους των πληροφοριών που πρέπει να αποκαλυφθούν.
Ο Stillings προκαλεί έναν διάλογο ανάμεσα στο παρελθόν μας και την αναγκαιότητα του να καλύψουμε τις ανάγκες μας και να ικανοποιήσουμε τις επιθυμίες μας, αναζητώντας ισορροπία και αρμονική σχέση μεταξύ της φύσης και της ανθρώπινης δραστηριότητας. Προκαλεί και καλεί τον θεατή να προβληματιστεί με ερωτήματα όπως: Τι γίνεται με τη χρήση των γαιών και των φυσικών πόρων; Πώς ο σχεδιασμός και η κατασκευή του Ivanpah Solar εκφράζει τις παγκόσμιες ανησυχίες που συνδέονται με μελλοντικά περιβαλλοντικά υπεύθυνα ενεργειακά έργα; Τι καθορίζει ένα περιβαλλοντικά ευσυνείδητο ενεργειακό έργο; Προς τα πού κατευθυνόμαστε; Ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας της αδιάκοπης αναζήτησης για ενέργεια μέσα σε μια κουλτούρα που βασίζεται στην κατανάλωση; Πώς επηρεάζουν και αναδιαμορφώνουν οι αυξανόμενες απαιτήσεις μας τα φυσικά, αγροτικά και αστικά περιβάλλοντα; Ποια είναι τα εργαλεία που διαθέτουμε ή χρειαζόμαστε για να επανεξετάσουμε με κριτικό βλέμμα και πνεύμα τις αποφάσεις που παίρνουμε, τις ενέργειες που κάνουμε και τις επιλογές που έχουμε ή δεν έχουμε; Τι αναζητούμε και πόσο μακριά είμαστε διατεθειμένοι να πάμε για να το πάρουμε; Τι μπορούμε και είμαστε πρόθυμοι να κάνουμε ή και όχι;
© Jamey Stillings, All Rights Reserved, 1 November 2013, Aerial view north of Units 1,2 and 3 at dusk
Το Changing Perspectives. The Evolution of Ivanpah Solar αποτελεί παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο τα φωτογραφικά ντοκιμαντέρ μέσα στα πλαίσια των Καλών Τεχνών μπορεί να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης, κινήτρων και πληροφόρησης—μια τολμηρή και πολύτιμη προσπάθεια να καλλιεργηθεί μια πιο ακριβής αντίληψη και μια ανεμπόδιστη «ανάγνωση» έργων μεγάλης κλίμακας που αφορούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Το έργο του Stillings ενεργεί ως παγκόσμια αφήγηση της εξέλιξης της ανθρωπότητας και μεταφορικά αναλαμβάνει τον ρόλο μιας εξωτερικής «υγιούς» φωνής, που μας υπενθυμίζει ότι ένα μέλλον χαμηλής κατανάλωσης άνθρακα μπορεί ή μάλλον πρέπει να συνοδεύεται από μια υπεύθυνη και βιώσιμη στάση.